Salie

Voorzichtig
Niet gebruiken tijdens zwangerschap en bij epilepsie. Gebruik ook geen salie tijdens borstvoeding, omdat de melk er droger van wordt. De in gerechten gebruikte hoeveelheden zijn wel veilig.
Verwar salie niet met artemisia soorten!
Salie heeft een sterk stimulerende (stuwende) werking op de baarmoeder en verminderd de melkvloed bij zogende vrouwen. Zwangere en zogende vrouwen kunnen dit kruid dus beter laten staan. Dit geldt ook voor epilepsiepatiënten die overgevoelig kunnen reageren op de inhoudsstof thujon. Voor iedereen geldt dat Salie niet in grote hoeveelheden of langdurig gebruikt mag worden (niet langer dan drie weken), niet op de nuchtere maag innemen. Verder absoluut geen kinderkruid en ook niet gebruiken bij een salicylaatallergie (aspirine).

De meeste etherische oliën kunnen niet zonder risico ingenomen worden. Gebruik etherische oliën uitsluitend inwendig als u voldoende kennis heeft of raadpleeg een (homeopathische) arts. Over het algemeen is echter de werking bij uitwendig gebruik sterker dan bij inwendig gebruik.

De geschiedenis

Wetenswaardigheden over de plant
Kennen jullie “de koningin” onder de geneeskrachtige planten ? Dat is Salie en weten jullie ook waarom dat zo is?
De Latijnse werkwoordsvorm voor Salie is “salvare” en vertaald is dat genezen, helen of zelfs redden, en Salie zelf betekent: “heil of redding”. Eeuwenlang werd Salie als een wonderplant beschouwd. Gaan we nu even een stukje terug in de tijd? Van origine was Salie terug te vinden rond de Middellandse Zee bij de Grieken en de Romeinen. De Romeinen brachten het mee naar onze streken. Het kruid was hoog in aanzien bij deze laatste eerder als geneeskrachtige plant dan als keukenkruid. Het had enerzijds de kracht om levens te redden (genezing) maar speelde ook een rol bij het ontstaan van nieuw leven (vruchtbaarheidsdrank): het werd als dusdanig met de nodige ceremoniën geoogst, zonder ijzeren gereedschap. In de Middeleeuwen was Salie het middel tegen cholera en de pest. Verder in de tijd, spreken we hier van de 17de en 18de eeuw, was Salie een uitstekend ruilmiddel bij onze Nederlandse buren, in het verre Oosten ruilden ze de Salieblaadjes voor theeblaadjes.

Salie veelzijdig, want ook in de keuken is dit een gegeerd kruid, dit vooral om de gerechten beter verteerbaar te maken , zowel bij vis- als vleesgerechten, echter wel laag gedoseerd gebruiken en met zo weinig mogelijk andere kruiden gecombineerd, dit om de eigen smaak volledig tot zijn recht te laten komen. Ons kruid is een bladhoudende vaste plant met een sterke geur en wrange smaak. De vierkantige vorm van de stengel verraadt dat deze plant tot de familie der “Lipbloemigen” behoort. De Romeinen brachten er reeds hun kazen mee op smaak. Gedroogd en ingevroren bewaart Salie goed zijn aroma!

Er zijn verschillende soorten Salie waaronder:

Salvia officinalis: de meest gebruikte en ook de sterkst geurende Salie.

Salvia officinalis Purpurea: deze heeft een tikkeltje minder smaak en wordt meer gebruikt als gorgelmiddel.

Beide soorten kan men duidelijk onderscheiden op de foto. Andere, minder bekende soorten hebben meer een sierwaarde en worden dan ook minder gebruikt als keukenkruid.

Volksnamen

Franse Thee
Palingkruid
Saaldje
Savie
Selve
 
 
Standplaats
Op zonnige, droge hellingen en tussen krijtrotsen vinden we Salie terug in de natuur rond de Middellandse Zee, waaruit we kunnen afleiden dat we het kruid best een zonnig, liefst beschut plaatsje in onze tuin geven (tijdens strenge winters kan men de planten best beschutten). De grond moet kalkrijk en goed gedraineerd zijn. Kortom, in voedzame, droge grond staat Salie zeker op zijn plaats. Ook in een vaste planten mixed border komt Salie goed tot zijn recht, dit dankzij de groengrijze kleur van de plant met daarbovenop in de zomer nog de mooie paarsblauwe bloemen. Salie is ook gemakkelijk te kweken in potten op het terras.

Opkweek
Zaaien kan men in maart onder glas. Verspenen in potjes en eind mei uitplanten in open lucht. Zaaien is wel de minst gebruikte wijze om nieuwe plantjes te bekomen. Stekken daarentegen is veel geliefder en efficiënter. Dit doet men door kruidachtige kopstekken te nemen in de maand september, onder dubbel glas of plastiekfolie. Na inwortelen van de stekken oppotten en de stekken laten overwinteren op een beschutte plaats buiten. In de late lente kan men de stekken uitplanten, dit op een afstand van 50 cm.




Salie is inheems in de westelijke en zuidelijke Balkan waar hij groeit op de kale kalkrotsen. Via de Zwitserse en Franse kloostertuinen is Salie ook in Nederland terechtgekomen. Nu is het een cultuurplant en wordt in de zuidelijke landen op grote schaal gekweekt.
De naam Salvia, van het Latijnse Salvere (gezond zijn, genezen of redden), betekent "heilzaam kruid" en geeft zijn goede reputatie al weer.
Salie is van oudsher geprezen als versterkend middel. Door regelmatig Salie gebruik zou men langer leven. De kruidkundige Gerard schreef in 1597: "Salie is bij uitstek goed voor hoofd en hersenen, het maakt de zintuigen en het geheugen kwieker, versterkt de zenuwen, herstelt de gezondheid van lammen en geneest trillende ledematen".




Voor de wijzen uit de oudheid was het kweken van enkele salieplantjes in de tuin een garantie voor een lang leven en een goede gezondheid. Ook betekende een struik Salie in de tuin dat de vrouw des huizes de baas was.
In de zeventiende eeuw werd Salie door de Chinezen zo gewaardeerd dat Hollandse kooplieden merkten dat de Chinezen drie kisten Chinese thee wilden verhandelen tegen één kist saliebladeren.


Voor de Romeinen was het een heilig kruid dat met enige ceremonie verzameld moest worden. De aangewezen persoon brengt een offer van brood en wijn, draagt een witte tuniek en is blootsvoets en gereinigd. De Romeinse instructies waren tegen het gebruik van ijzeren gereedschap, een verstandige maatregel daar ijzerzouten onverenigbaar zijn met Salie.
Lang geleden gingen maagden op de avond voor de langste dag in groepjes naar een park of tuin. Dit was de zogenaamde midzomernacht. Iedere maagd had een takje Salie bij zich en moest met deze Salie enkele rituele handelingen verrichten. Als alles goed verliep verscheen precies om middernacht de toekomstige echtgenoot voor de trouwlustige maagden.
In ons land werd Salie meegekookt in de melk. Deze saliemelk werd voor het naar bed gaan gedronken om lekker te kunnen slapen. Nog niet zo heel lang geleden was saliemelk een heel bekende drank die in Veenendaal op lampegietersavond gedronken werd. Op lampegietersavond werden voor het eerst na de zomerperiode de straatlantaarns weer aangestoken. Dit volksfeest ging gepaard met een feest van lichtjes in pompoenen en het zingen van liederen. Aan het einde van de avond kreeg ieder een beker warme saliemelk en kon heerlijk slapen.


Toepassingen



Decoratief
Het blad staat goed in kransen en ruikertuiltjes.


Huishouden
Leg gedroogde bladeren tussen linnengoed om insecten te verjagen.
De bladeren kunnen worden verbrand op houtskool of ze kunnen worden gekookt in water om een kamer te desinfecteren. Salierook verdrijft diere- en kookluchtjes.



Cosmetisch
Gebruik het blad in gezichtsstoombaden en adstringerende reinigingslotion. Wrijf het blad op de tanden om ze witter te laten worden. Het blad is ook te gebruiken bij mondspoelingen. Door spoeling met sterke saliethee wordt (grijs) haar donkerder en steviger en vooral bij donkerharigen om de haren nog donkerder en meer glanzend te maken.




Medicinaal
Als geneeskruid gebruikt men de bladen en soms de bloeiende toppen. Vanaf mei tot juni (net voordat bloesems komen) worden de bladeren en/ of takken van Salie verzameld en langzaam gedroogd bij een temperatuur van 35 ° C om de beste smaak te behouden en mufheid te voorkomen.

Zaad van scharlei kan als aftreksel in oogwater gebruikt worden. Bier van de scharlei was ooit beroemd vanwege zijn bedwelmende eigenschappen. Van de vele saliesoorten worden rode en groene salie medicinaal het meest gebruikt.

Salie heeft een sterke antibiotische werking (anti-bacterieel en anti-schimmel).
Waterige en alcoholische aftreksels van de bladen worden voor spoelingen en gorgelen gebruikt bij mond-, tandvlees-, kaak- en amandelontstekingen. Een paar druppels vluchtige olie in zout water vormen een goed spoelmiddel voor (geïnfecteerde) wonden en zweren. De thee van salie helpt tegen bloedend tandvlees en keelpijn. Salie zit ook in vele kruidentandpasta's.

Gorgelwater
1 theelepel bladeren met ¼ l. water overgieten.
20 minuten laten trekken.
filtreren.

Salie thee en saliewijn kalmeert het zenuwstelsel en is goed bij een lage bloeddruk. Het bevordert de spijsvertering, een saliesandwich of saliethee na een (overdadig) maal bevordert de spijsvertering. Salie helpt bij een slechte eetlust en tegen winderigheid, het helpt diarree te overwinnen.
Het blad bevat fyto-oestrogenen. En kan daarom worden gebruikt om een onregelmatige menstruatie en overgangsklachten te behandelen. Bij opvliegers en (nachtelijke) transpiratie werkt koude thee het best, dosering 3 tot 6 maal daags een halve kop. Van de tinctuur dagelijks 2 tot 4 theelepels in water.
Salie wordt ook tegenwoordig nog tegen nachtzweet van Tbc-patiënten voorgeschreven, het vermindert de transpiratie soms dagen achtereen.

Salie vermindert hoesten en kou, en helpt ter voorkoming van een kou op de borst. Neem bij het begin van griep of verkoudheid dagelijks 3 tot 4 koppen thee, eventueel met goudsbloem. Bij chronische klachten 2 koppen thee of 3 theelepels tinctuur.
Salie helpt ook tegen vermoeidheid na of voor een virusziekte. Een oud middel tegen pijnklachten is het dagelijks kauwen van drie verse bladeren.

Salie wordt ook toegepast als versterkend middel (voor het hart).
Salie is opwekkend, adstringerend, krampwerend, bitter tonisch en helpt bij onrustig slapen, leverziekten en om vocht af te drijven, stimuleert en reguleert de galstroom nuttig tijdens afvallen en het zuivert het bloed.

Salie bladeren die enkele minuten in azijn hebben gesudderd, zijn goed als omslagen voor pijnlijke gewrichten en reumatische aandoeningen. Maak een omslag van saliebladeren die enkele minuten hebben gesudderd.

Salie schijnt ook te helpen tegen pijnlijke, knobbelige borsten (raadpleeg bij knobbels in de borsten ALTIJD een arts!), onvruchtbaarheid, verdriet en na miskramen. En het schijnt te helpen bij nervositeit, angstigheid, vergeetachtigheid en verwardheid van oudere, kouwelijke en verzwakte mensen.

Thee
2 maal sterker zetten dan de gewone thee.


Toepassingen met etherische olie.

Stoomdistillatie van de bloemen en bladeren levert een kleurloze tot lichtgele olie met een krachtig aroma. De olie vertoont overeenkomsten met vrouwelijke hormonen.
Ook voor het verlichten van spier- en gewrichtspijn wordt de olie veelvuldig gebruikt.
Vaak kan de werking van een etherische olie worden versterkt door deze te combineren met andere etherische oliën. Salie wordt vaak samen met Tijm gecombineerd.

Hier volgen enkele toepassingen van de etherische olie van Salie.

Bij aften, ontstekingen in de mond, gevoelig tandvlees

Meng 5 tot 10 druppels Salie in een glas water en gorgel hiermee 2 tot 3 keer per dag.

Bij zweetvoeten

10 druppels Salie en 10 druppels Cypres mengen met 20 ml basis olie en hiermee de voeten dagelijks inwrijven.

Bij slecht helende wonden

Meng 3 druppels Salie en 3 druppels Tijm in een eetlepel St. Janskruid olie.
Smeer dit mengsel 2 keer per dag op de wonden.

Bij huidaandoeningen, zweertjes, eczeem

20 druppels Salie mengen in een glas gekookt, afgekoeld water.
Hiermee 1 tot 2 keer per dag de huid afspoelen of deppen.

Bij insectenbeten

2 druppels Salie op een vochtig watje. Hiermee deppen of het watje op de beet/ steek leggen.

Bij griep, verkoudheid

20 druppels Salie, 20 druppels Rozemarijn en 20 druppels Eucalyptus mengen.
Van dit mengsel enige druppels op een tissue of zakdoek doen en dit diep inhaleren. Dagelijks naar behoefte.

Wijn bij een verwonding

100 gr Salieblad een minuut laten koken in een halve liter goede, witte wijn
Dan een half uur filtreren
Met deze wijn worden wonden uitgewassen, dit bevordert de wondheling.

Decoct bij infecties in de mond

50 gr Salie een half uur koken in een liter water
Zeven
van dit aftreksel 4 kopjes verdeeld over de dag drinken
ondertussen met hetzelfde decoct de mond spoelen.
Expectorante honing voor de bronchiën

50 gr verpoederd Salieblad mengen met 80 gr honing
een kleine lepel 's ochtends en 's avonds.

Decoct bij kinkhoest

om de drie uur
een kopje van een decoct van 40 gr vers Salieblad en 20 gr Aardappelblad, een minuut gekookt in een liter water
hieraan nog 100 gr honing toevoegen.

Thee bij een nerveuze depressie

voor het slapen gaan wordt het drinken van een thee aanbevolen van een vingergreep Salieblad en een vingergreep Kamillebloemen op een kopje kokend water
evt. zoeten met honing.

Rustgevend bad

30 gr Salieblad, 25 gr Rozemarijn, 25 gr Lavendelbloemen, 20 gr Munt en 50 gr Tijm enkele minuten laten koken in 5 liter water
Laten afkoelen en lauw zeven, waarbij de plantendelen worden uitgeknepen
De vloeistof toevoegen aan het badwater
Neem je dit vlak voor het slapen gaan, voeg er dan geen Rozemarijn aan toe.
Decoct voor een hardnekkige hoest

40 gr vers Salieblad en 20 gr Kamillebloemen en 100 gr honing een kwartier laten koken in een liter water
drie maal daags.

Riekende adem

kauw een blaadje Salie.
 
Appelazijn met Salie voor donker haar

doe een handvol van het verse of 25 gr van het gedroogde kruid in een halve liter water en breng dit aan de kook, zachtjes 10 minuten laten koken
zeven en doe er dan een even grote hoeveelheid Appelazijn bij
Laat dit mengsel afkoelen
na het wassen van het haar inmasseren
voor zacht en glanzend haar.

Magie

Geslacht: Mannelijk
Planeet: Jupiter
Element: Lucht
Krachten: Onsterfelijkheid, Een Lang Leven, Wijsheid Bescherming, Wensen